Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 20 (380) z dnia 20.10.2014

Odsetki od pożyczki zaciągniętej w walucie obcej

Zaciągnęliśmy pożyczkę w walucie obcej. Na koniec każdego miesiąca naliczane są odsetki należne pożyczkodawcy. Odsetki te przeliczane są na złote według kursu średniego obowiązującego w dniu poprzedzającym ich naliczenie. Zapłata odsetek następuje w terminach umownych. Kwota odsetek przeliczona na złote według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego zapłatę różni się od wielkości zobowiązania z tytułu odsetek ujętego na koncie 24. Jak księguje się operacje naliczenia, zapłaty i różnic kursowych powstałych z tytułu odsetek?

1. Kurs waluty przyjęty do przeliczenia na złote kwoty odsetek od pożyczki zaciągniętej w walucie obcej

Przepisy art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości stanowią, iż wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznego, a także w przypadku pozostałych operacji.

Co do zasady, odsetki takie obciążają koszty finansowe. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pożyczka zaciągnięta została na zakup środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Do momentu oddania do używania składników rzeczowych aktywów trwałych koszt obsługi zobowiązania zaciągniętego w celu ich finansowania (np. odsetki od pożyczki) zwiększa wartość początkową środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (por. art. 28 ust. 8 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Odsetki te ujmowane są wówczas odpowiednio na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" lub 02 "Wartości niematerialne i prawne". Odsetki naliczone po dniu wprowadzenia tych składników majątkowych do ewidencji obciążają konto 75-1 "Koszty finansowe".

2. Bilansowe różnice kursowe powstałe w momencie spłaty zobowiązania z tytułu pożyczki wraz z odsetkami

Spłatę należnych pożyczkodawcy odsetek jako spłatę zobowiązania ujmuje się zapisem:

Z treści art. 30 ust. 2 pkt 2 oraz art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości wynika przy tym, że jeśli spłata pożyczki następuje z własnego rachunku walutowego, to dla celów bilansowych jednostka może wycenić rozchód waluty według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego rozchód lub historycznego, stosując jedną z metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1–3 ustawy o rachunkowości, czyli FIFO, LIFO lub średnioważoną.

Co istotne, w sytuacji gdy jednostka do wyceny rozchodu środków z rachunku walutowego zastosuje kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień ich wypływu, powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych oraz różnice kursowe na rozrachunkach. Jeżeli natomiast wypływ środków jednostka wycenia według kursu, po jakim waluta wpłynęła na rachunek walutowy (tzw. kurs historyczny), to nie powstaną różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Jednostka rozliczy wówczas tylko różnice kursowe na rozrachunkach.

3. Ewidencja spłaty pożyczki wraz z odsetkami i rozliczenie różnic kursowych

Przykład

I. Założenia:

1. W sierpniu 2014 r. jednostka zaciągnęła pożyczkę w kwocie: 15.000 EUR. Kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu pożyczki na rachunek bankowy wynosił: 4,11 zł/EUR (kurs przykładowy), co po przeliczeniu na złotówki dało kwotę: 61.650 zł. Pożyczkę przeznaczono na bieżącą działalność jednostki.

2. Na koniec każdego miesiąca naliczane są odsetki należne pożyczkodawcy. Pożyczka spłacana jest wraz z należnymi odsetkami (10% w skali roku) w ratach miesięcznych (przez 15 miesięcy) do 10. dnia następnego miesiąca.

3. Pierwsza rata pożyczki w wysokości: 1.000 EUR wraz z odsetkami w wysokości: 125 EUR została przelana na konto pożyczkodawcy na początku października.

4. Kurs średni ogłoszony dla euro przez NBP z dnia poprzedzającego dzień naliczenia odsetek za wrzesień wynosił: 4,16 zł/EUR (kurs przykładowy).

5. W polityce rachunkowości jednostka przyjęła, iż wypływ środków pieniężnych z konta walutowego z tytułu zapłaty zobowiązań wycenia po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego datę transakcji, a przy ustalaniu różnic kursowych stosuje metodę FIFO. Kurs średni z dnia poprzedzającego datę zapłaty pierwszej raty wynosił: 4,20 zł/EUR (kurs przykładowy), a kurs historyczny danej waluty wynosił: 4,11 zł/EUR.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: