A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 25 (924) z dnia 1.09.2016

Skutki powstania zaległości w VAT

Czynni podatnicy VAT mają obowiązek zarówno terminowego składania deklaracji VAT, jak i terminowego regulowania zobowiązań z nich wynikających. Rozliczenia podatku można dokonywać w deklaracjach miesięcznych lub kwartalnych. Deklaracje podatkowe za okresy miesięczne należy składać w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, natomiast kwartalne - do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Podatnicy VAT mają obowiązek zapłaty zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy w takich samych terminach, jakie obowiązują do złożenia deklaracji. Natomiast jeżeli podatnik nieterminowo reguluje swoje zobowiązania podatkowe, to powstaje z tego tytułu zaległość podatkowa. Z jej powstaniem można mieć do czynienia także w przypadku popełnienia niektórych błędów w rozliczeniu podatku. Zaległością podatkową jest bowiem podatek niezapłacony w terminie płatności. Z kolei od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę.

Ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1649 ze zm.) dokonano nowelizacji m.in. Ordynacji podatkowej. W wyniku wprowadzonych zmian, od 1 stycznia 2016 r. - oprócz podstawowej stawki odsetek - w niektórych przypadkach można stosować stawkę obniżoną (w wysokości 50% stawki podstawowej) lub należy zastosować stawkę podwyższoną (w wysokości 150% stawki podstawowej) - patrz: art. 56a § 1 i art. 56b O.p.

W niniejszym artykule wskażemy na przykładach, jaką stawkę odsetek od zaległości podatkowych (podstawową, obniżoną, czy podwyższoną) należy zastosować, w zależności od sytuacji, w wyniku której powstaje zaległość w podatku VAT. W artykule pomijamy sposób naliczania odsetek.

Kalkulator odsetek za zwłokę
dostępny jest w serwisie
www.kalkulatory.gofin.pl

Podstawowa stawka odsetek za zwłokę

Zgodnie z art. 56 § 1 O.p., stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Jest to tzw. stawka podstawowa.

WAŻNE: Obecnie podstawowa stawka odsetek za zwłokę wynosi 8%.

Stawkę podstawową stosuje się np. w sytuacji nieterminowego regulowania zobowiązań podatkowych (wykazanych w złożonych deklaracjach) lub wtedy, gdy nie przysługuje stawka obniżona, ani nie ma ustawowego obowiązku zastosowania stawki podwyższonej.

Przykład 1

Podatnik złożył deklarację VAT-7 za kwiecień 2016 r. w ustawowym terminie (tj. 25 maja 2016 r.). Z deklaracji tej wynikała kwota do wpłaty w wysokości 5.000 zł. Podatnik był zobowiązany do zapłacenia kwoty zobowiązania podatkowego do 25 maja 2016 r. W dniu tym zapłacił jednak tylko 1.000 zł.

Pozostała do zapłacenia kwota 4.000 zł (5.000 zł - 1.000 zł) stanowi zaległość podatkową, od której należy naliczyć odsetki i zastosować podstawową ich stawkę.

Przykład 2

Podatnik złożył deklarację VAT-7K za I kwartał 2016 r. w dniu 4 kwietnia 2016 r. (dotrzymał zatem ustawowego terminu na jej złożenie, który przypadał 25 kwietnia 2016 r.). Z rozliczenia deklaracji wynikała kwota do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, w wysokości 3.000 zł. Podatnik zauważył pomyłkę w podstawie opodatkowania i kwocie podatku należnego i w dniu 8 czerwca 2016 r. (przed złożeniem deklaracji za II kwartał br.) złożył korektę deklaracji za I kwartał br. (nie została ona sporządzona na skutek działania organu podatkowego). W wyniku dokonanej korekty powstała kwota do zapłaty w wysokości 1.500 zł. Podatnik nie wpłacił zaległości podatkowej w terminie 7 dni od dnia złożenia korekty deklaracji (nie spełnił warunku do zastosowania stawki obniżonej).

Kwota 1.500 zł stanowi zaległość podatkową, od której należy naliczyć podstawowe odsetki za zwłokę.

Obniżona stawka odsetek za zwłokę

Zgodnie z art. 56a § 1 O.p., obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej (obecnie 4%) stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:

1) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji;

2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty.

Z § 3 tego artykułu wynika natomiast, że obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji:

1) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej;

2) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.

Przykład 3

W dniu 20 czerwca br. podatnik złożył deklarację VAT-7 za maj br., z wykazaną kwotą do zwrotu, w wysokości 1.250 zł. Rozliczenie było jednak nieprawidłowe z uwagi na błąd rachunkowy. W dniu 30 czerwca br. podatnik złożył korektę tej deklaracji. Wynikała z niej kwota do wpłaty w wysokości 200 zł. Do dnia złożenia korekty deklaracji podatnik nie otrzymał zwrotu wynikającego z pierwszej wersji tej deklaracji. Podatnik wpłacił kwotę 200 zł w dniu złożenia korekty, tj. 30 czerwca br. wraz z należnymi odsetkami (wyliczonymi według stawki obniżonej).

Podatnik zastosował właściwą stawkę odsetek, pod warunkiem, że korekta deklaracji nie została złożona w wyniku działania organu podatkowego.

Obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej można było stosować także do zaległości podatkowych powstałych przed dniem 1 stycznia 2016 r. (patrz: art. 19 ust. 3 ww. ustawy zmieniającej). Warunkiem było jednak złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy i zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Ustawa nowelizująca weszła w życie 1 stycznia 2016 r., więc ww. 6-miesięczny termin na złożenie korekty rozliczeń upłynął 1 lipca 2016 r. Termin oznaczony w miesiącach mija bowiem z końcem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Należy jednak mieć na uwadze, że Ministerstwo Finansów podało, że warunkiem zastosowania 50% stawki przy naliczaniu odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych powstałych do końca ubiegłego roku jest złożenie korekty rozliczenia w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2016 r. (patrz: komunikat MF z 31 grudnia 2015 r. "Stawki odsetek za zwłokę od 2016 r."; zamieszczony na stronie internetowej www.mf.gov.pl).

Obecnie do zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. nie można już stosować obniżonej stawki odsetek za zwłokę w wysokości 50% stawki podstawowej. Do takich zaległości można jednak stosować obniżoną stawkę odsetek obowiązującą do 31 grudnia 2015 r., w wysokości 75% stawki podstawowej, po spełnieniu ustawowych warunków, zbliżonych do obecnie obowiązujących dla stawki obniżonej (tj. generalnie po złożeniu prawnie skutecznej korekty oraz wpłacie zaległości w terminie 7 dni od dnia złożenia korekty).

Podwyższona stawka odsetek za zwłokę

Zgodnie z art. 56b O.p., podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 150% stawki podstawowej (obecnie 12%) stosuje się do zaległości w podatku od towarów i usług (oraz w podatku akcyzowym) w przypadku:

1) zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego;

2) korekty deklaracji:

a) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej,

b) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających

- jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu (obecnie minimalne wynagrodzenie wynosi 1.850 zł, a jego 5-krotność to 9.250 zł);

3) ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Przykład 4

Podatnik złożył w ustawowym terminie deklarację VAT-7 za maj 2016 r. Za kilka dni został wezwany do urzędu skarbowego w celu przeprowadzenia czynności sprawdzających dokonane rozliczenie VAT za maj 2016 r. Działania organu podatkowego wykazały, że kwota do wpłaty powinna wynosić 11.000 zł (podatnik wykazał 1.000 zł). Kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego wynosiła więc 10.000 zł (11.000 zł - 1.000 zł).

W takiej sytuacji, odsetki za zwłokę należało naliczyć według stawki podwyższonej, ponieważ:

1) kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego przekraczała 25% kwoty należnej (10.000 zł > 11.000 zł × 25%; 10.000 zł > 2.750 zł) oraz

2) przewyższa pięciokrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2016 r. (10.000 zł > 9.250 zł).